Patenten 101.
Onszelf “Fabrique Invent” noemen was nogal pretentieus. We hadden dus wat waar te maken op gebied van inventiviteit! Maar dat is goed gelukt, denken wij: we hebben vanaf het begin geprobeerd slimme dingen te bedenken voor onze klanten en zo tientallen uitvindingen gedaan die gepatenteerd zijn en hen zo tegen namaak beschermen. Maar hoe slim moesten die ontwerpen zijn om patent op te kunnen te krijgen, en hoe goed beschermt een patent eigenlijk?
Hoe slim moet een ontwerp zijn om patent te krijgen?
Dat valt erg mee. Sterker nog, heel slimme ideeën zijn niet eens te patenteren: het gaat in patenten om concrete uitvoeringen van een idee. Hoe concreter de uitvinding beschreven wordt in de tekeningen en de tekst, hoe sterker het patent (of octrooi, dat is hetzelfde) is. Met “een sterk patent” wordt bedoeld dat het stand houdt bij patentonderzoek en dat het je uitvinding ook echt beschermt tegen namaak.
Maar een beetje octrooigemachtigde kan voor elk nieuw ontwerp wel een patent schrijven. Als het geen echt sterke uitvinding is wordt de tekst door de Octrooiraad uitgekleed voor het octrooi goedgekeurd wordt, en houd je een zwak octrooi over dat je niet echt beschermt. Maar dan heb je wel officieel een patent op je ontwerp.
Dat iemand een octrooi krijgt wil dus nog niet zeggen dat hij of zij een heel slim ontwerp gemaakt heeft!
Is mijn uitvinding beschermd tegen namaak als ik er patent op heb gekregen?
Allereerst is alleen datgene beschermd wat er letterlijk in de claims aan het einde van het octrooi staat. Als u uw vinding heeft ingeleverd bij een octrooigemachtigde en die heeft daar een mooi patent voor geschreven, moet hij roeien met de riemen die hij gekregen heeft. En vaak is het heel moeilijk om precies datgene te omschrijven wat de uitvinding uniek maakt en wat onmisbaar is voor namaak. Zonder uw hulp zal dit nogal eens misgaan. Voor een leek is dat vervolgens moeilijk uit de tekst af te leiden, dus heeft u misschien niet eens in de gaten dat uw dure patent uw eigenlijke vinding amper beschermt.
Heel vaak zijn patenten dan ook gewoon met een omweggetje te omzeilen. Iets waar je als ontwerper ook regelmatig mee te maken krijgt, ook van de andere kant, wel te verstaan!
Reken dus zeker niet op een absolute bescherming door een octrooi.
Maar een octrooi is er toch om de uitvinder te beschermen?
Het is belangrijk om te beseffen dat octrooien niet in het leven geroepen zijn om uitvinders rijk te maken, maar om de economie te bevorderen. U wordt door de octrooiwetgeving verleid om uw kennis openbaar te maken en zo beschikbaar te stellen aan anderen om die te gebruiken voor hun innovaties. In ruil daarvoor krijgt u een zekere bescherming voor een bepaalde tijd. Zo kunt u een tijd voordeel hebben van uw voorsprong, en moeten anderen iets nog slimmers bedenken als ze u willen beconcurreren.
Daarom geldt een patent altijd maar voor beperkte tijd en worden de jaarlijkse onderhoudskosten ervan elk jaar hoger.
Hoe sterk sta ik met een octrooi?
De zakenwereld is een harde wereld waar geld de dienst uitmaakt. Als u een kleine uitvinder bent zonder vette bankrekening, en een groot bedrijf besluit om uw product na te maken, ook al zit er patent op, dan kunnen ze u met rechtszaken met dure advocaten gewoon financieel kapotmaken, ook al wordt u aanvankelijk in het gelijk gesteld.
Of ze komen met een hele lijst voorbeelden van uitvindingen uit een ver verleden en uit verre landen die er toch wel heel erg op lijken, en brengen de rechter aan het twijfelen of het wel echt een nieuw en origineel idee was.
Je weet dus nooit vooraf wat de uitkomst van een rechtszaak zal zijn, al lijkt je positie ijzersterk. En een verloren zaak kost je veel geld: je moet naast je eigen advocaat ook de kosten van de zaak en van de advocaat van de tegenstander betalen als je verliest. Dat is bij een kort geding al tienduizenden euro’s, bij een echte rechtszaak nog veel meer. En die laatste laat ook al gauw een jaar op zich wachten. Als kleine jongen kun je dus vaak beter niet het risico lopen van een verloren rechtszaak.
Is het dan wel verstandig om zoveel geld uit te geven aan octrooien?
Bij een nieuwe klant die graag een octrooi wil op een ontwerp vertellen we altijd eerst het bovenstaande verhaal. Daarbij sneuvelen de meeste illusies over de bescherming die hij daadwerkelijk krijgt door een patent.
Vervolgens vertellen we dat het helemaal niet zo erg is dat octrooien zo duur zijn en de bescherming ervan zo beperkt is. Is het eigenlijk niet leuker en verstandiger om dat geld in nieuwe ontwikkeling te stoppen dan in een octrooi? Tegen de tijd dat je product nagemaakt wordt en je daar in de markt nadeel van ondervindt is het immers al een tijd op de markt, en kom je gewoon met een verbeterd product uit. Voorsprong door innovatie biedt een betere bescherming dan een octrooi, zeker voor een kleiner bedrijf of een zelfstandige uitvinder!
OK, geen octrooi dus, concluderen de meeste klanten dan.
Nou, zeggen we dan, dat is weer een stap te ver.
Nu je je illusies kwijt bent over de status en de bescherming die je van een patent verwachtte, kun je er hopelijk nuchter over nadenken. En dan kan een octrooi wel een heel nuttig middel in je strategie zijn. Het biedt zeker geen absolute bescherming, maar kan wel degelijk erg ontmoedigend werken voor je concurrenten om je product na te gaan maken. Je bent dus gek als je niets aan bescherming doet.
Maar wees dan praktisch: waar zit mijn concurrent, en welke mogelijkheden zijn er om tegen beperkte kosten in dat land een vorm van bescherming te krijgen? Denk alleen aan Europese of zelfs wereldwijde octrooien als je ook echt zo’n grote markt kunt bedienen, of weet dat je op grote schaal licenties zult kunnen uitgeven.
Of je vraagt het octrooi wel “breed” aan, maar je stopt met betalen voor minder belangrijke landen zo gauw de kosten te hoog oplopen, bijvoorbeeld als er vertaald moet worden in een aantal landen, of wanneer de jaarlijkse kosten te hoog worden, en je toch geen business doet in die landen. En dan beperk je je verder tot Nederland. Ook kun je je patent een tijd onderhouden en er toch voor kiezen om geen dure rechtszaken te beginnen bij overtreding. Dan wordt het een bluf-octrooi: mooi als het werkt, jammer als ze er niet intrappen. Uiteraard is dat alleen een zinnige tactiek als je de kosten laag hebt gehouden.
Al met al heb je dan toch al een paar jaar bescherming gekregen voor weinig geld. Dat geeft je voldoende tijd om een nieuwe en betere versie te ontwerpen.
Kortom: vertrouw op innovatie om je voorsprong te behouden, maar gebruik octrooien beslist als tactisch wapen in je productstrategie, al was het maar als bluf.
Bij dit alles is begeleiding door een octrooideskundige erg belangrijk. Hoe beter hij uw bedrijf en uw producten kent, en hoe meer u met hem communiceert, hoe beter hij u kan adviseren, en hoe effectiever een eventueel octrooi van zijn hand zal zijn.
Wij verzorgen al dertig jaar voor onze klanten de bescherming van hun producten, met de hulp van ervaren octrooigemachtigden. Kom dus gerust eens vrijblijvend langs om uw vragen over octrooibescherming aan ons voor te leggen.
Dit artikel is geschreven door Theo Wolters. Theo is industrieel ontwerper en tevens managing partner bij Fabrique Invent.